Buğday: (Triticum), buğdaygiller (Poaceae)
ailesinden bütün dünyada ıslahı yapılmış tek yıllık
otsu bir bitkidir. Karasal iklimi tercih eder. Mısır
ile birlikte dünya çapında ikinci en fazla ekimi
yapılan tahıldır. Bunları Pirinç takip eder. Buğday;
Un, yem üretilmesinde kullanılan temel bir besin
Maddesidir. Kabuğu ayrılabileceği gibi kabuğu ile de
öğütülebilir. Buğday aynı zamanda çiftlik hayvanları
için bir yem maddesi olarak da yetiştirilmektedir.
Hasattan sonra atık ürün olarak saman balyası çıkar.
Ülkemizde en çok İç Anadolu bölgesinde
yetişmektedir. Bu nedenle bölge "Türkiye'nin Buğday
Ambarı" olarak da anılmaktadır.
Buğdaygiller ailesinden, başak biçiminde çiçeklenen,
tohumları genelde insan gıdası olarak kullanılan,
yapısında bulunan nişasta tabiatında olmayan
polisakkaritler nedeniyle kanatlı rasyonlarında
sınırlı kullanılan bir yıllık otsu bitki.
Buğdaygiller (Gramineae, Poaceae) familyasından,
çiçeklenmesi başak şeklinde, tohumları kullanılan,
ülkemizde geniş bir alanda kültürü yapılan, bir
yıllık otsu bitki. İnsanların beslenmesinde buğday
en temel gıda maddelerinden birisidir. Buğday
ekmeğin esas maddesidir. Un haline getirilerek Ekmek
ve diğer unlu gıdalarda kullanıldığı gibi tane
halinde bulgur olarak da gıda sektöründe yerini
almaktadır.
Ülkemizde Buğday Üretimi :
Buğdayın yetişme şartlarına uygun olan yurdumuzun
her yöresinde buğday ekilmektedir ve ekiliş ve
istihsal yönünden birinci planda yer almaktadır.
Ülkemizde tarla ziraatına ayrılan ekili alanların %
83’ünü buğday alanı kaplar. Ortalama üretilen buğday
miktarı ise 18 milyon tonun üzerindedir.
Buğday Tanesinin Bileşimi :
Buğday tanesinde sudan ayrı olarak karbonhidratlar,
Protein, yağ, selüloz, madeni maddeler, enzim ve
vitaminler vardır. Bu maddelerin buğday tanesindeki
miktarları, çeşide ve yetiştiği bölgeye göre
değişmektedir. Ortalama olarak bu maddelerin
miktarları şöyledir.
Su 12,0
Karbonhidrat 70,0
Protein 12,0
Yağlar 2,0
Selüloz 2,2
Kül (Madensel Maddeler) 1,8
TOPLAM: 100
Karbonhidratlar: Buğdayda bulunan karbonhidratların
ekseriyetini nişasta teşkil eder. Buğday nişastası
yuvarlak hücreler halindedir. Tane içerisindeki
nişasta proteinli maddelerle sıkı sıkıya sarılmış
bir vaziyettedir. Bununla beraber Mekanik yollarla,
mesela yıkama ile proteinli maddelerden ayrılır.
Proteinler:
Buğdaylarda protein miktarı ortalama olarak %6 ile
%20 arasında değişmektedir. Bu kadar geniş bir marj
buğday çeşitlerinin ve yetiştiği Toprak, iklim
şartları gibi faktörlerin değişik olmasından ileri
gelmektedir.
Genellikle tanenin süt olum devresinde bol yağış
olması, protein miktarını azaltmakta, aksine bu
devrenin kurak geçmesi tanenin protein bakımından
zenginleşmesine neden olmaktadır.
Yetiştiği toprağın yüksek derecede azotlu gübre ile
gübrelenmesi de tanenin protein nispetini
yükseltmektedir. Genel olarak ekmeklik buğdayların
protein nispetinin % 12’den az olmaması istenir.
